Kırkayak denilince, üzerinde birçok ayağı olan ve yerde hızlı hareket eden bir haşere akla gelmektedir. Adından da anlaşıldığı gibi vücudunun alt kısmında birden fazla ayağının olmasından dolayı bu şekilde isimlendirilmiştir. Yumuşakça sınıfının bir türüdür. Bu haşere, zehirli ve oldukça tehlikelidir.
Dünyanın her yerinde ve her kıtasında bulunur. Özellikle sıcak ve nemli yerleri ve besinin bol olduğu kısımları tercih eder. Kesinlikle kuru sıcaklığın olduğu yerlerde ve soğuk havaların hâkim olduğu kısımlarda bulunmazlar. Kırkayağı dışarıdan bakıldığında tanımak kolaydır. Vücudu bölmeler halindedir ve her vücut bölmesinde 2 çift simetrik ayak bulunur. Ayaklar türüne ve boyuna bağlı olarak değişmektedir. Baş kısmında 1 çift anteni bulunur. Başın ön kısmında da keskin bir ağızları vardır.
Kırkayak, besinini bulmada ve iletişiminde başının üstündeki antenlerini kullanır. Kendisine tehlike geldiğini sezinlediğinde hemen oradan kaçar ve kurtulur. Kırkayak ile çıyan birbirine çok benzer ve insanlar bunları sürekli karıştırır. Dikkatli bakıldığında kırkayağın her vücut bölmesinde 2 çift ayak vardır, çıyanda ise 1 çift ayak bulunur. Avını ağzındaki zehirle avlar. Çıyanın ise her ayağı bir zehir iğnesi gibi görev yapar. İkisi de çok zehirlidir ama çıyanın zehiri daha güçlü ve daha etkilidir. Hem bitkisel beslenir hem de böcek ve haşere türünü avlayarak etçil olarak beslenir. Bitkilerin taze kısımları, ağaç ve bitkilerin çürümüş aksanları, ölü böcek ve hayvan etleri, ot ve çimen gibi küçük yeşillikler ile beslenir.
Türüne ve yaşadığı bölgeye bağlı olarak farklı renk ve yapıda olabilirler. Genel olarak siyah, kahverengi, sarı ve kızıl olmak üzere daha farklı renklerde olanları da vardır. Sade bir renge de sahip olabilir veya vücut bölmeleri farlı renklerde de olabilir. Türleri ve boyları farklılık göstermektedir. Bunun nedeni yaşadığı bölgenin iklim koşullarına göre değişir. Bazı kırkayak türü 5-6 cm kadar iken bazı türü de 6-10 cm kadar olabilirler. Büyüklüğü beslenmesine ve yaşadığı yerin iklimine bağlı olarak değişebilir.
Kırkayak, yuvasını toprak altına, ağaç yaprakları altına, kayalar altına, ağaç kabuğu altına, çalı çırpı içlerine ve evlerin duvar yarıklarına yapar. Kırkayağa doğal ortamda her yerde rastlanabilir. Yuvasını yaparken mekânda besinin olup olmadığına bakar ve ona göre yuvasını yapar. Dağda, bayırda, çalılıkta ve çayırda, dere yataklarında ve su kenarlarında, yani nem ve rutubetin olduğu her mekânda kırkayağa rastlamak mümkündür. Bu haşere görüldüğünde kesinle çıplak elle dokunmamak gerekir. Çünkü sokabilir ve zehrini bulaştırabilir.
Kırkayak ve çıyan haşeresinin yuvası genel olarak toprak altında olduğu için yağmurların yağması ile yuvaları su altında kalır. Yuvasından çıkıp yüksek yerlere sığınmaya çalışır. Bu haşereler bazen insanların evlerine kadar gelirler. Ev ortamına gelen öncelikle haşerenin yoğun bulunduğu evlerin bodrum ve çatı katlarına yerleşirler. Bu kısımdan da evlerin her kısmına dağılırlar. Evin iç kısmına gelen genellikle kapı ve pencere diplerinde paspas altlarına, ayakkabı içlerine, su boruları etrafında, mutfak ve banyo içlerinde çokça bulunur.
Beslendikten sonra çiftleşir ve hemen sonra tehlikenin olmadığı yere yumurtasını bırakır. Bir dişi her çiftleşmede onlarca yumurta bırakır. Yumurtası için nemli ve besinin bol olduğu yerleri tercih eder. Kırkayak yumurtası açılınca içinden beyaz kurtçuk şeklinde yavru çıkar. Yavrusu beslenip ergin olduktan sonra kendine yeni bir yuva yapar. Zehirli bir haşere olduğu için insan ve hayvanlar için çok tehlikelidir. Isırması sonucu insanlarda zehirlenme ve kısmı felç görülebilir. Bu bakımdan evde görüldüğünde mutlaka en kısa zamanda Entomen'den ilaçlama talebinde bulunun ve bu zehirli haşereden kurtulun.
Dünyanın her yerinde ve her kıtasında bulunur. Özellikle sıcak ve nemli yerleri ve besinin bol olduğu kısımları tercih eder. Kesinlikle kuru sıcaklığın olduğu yerlerde ve soğuk havaların hâkim olduğu kısımlarda bulunmazlar. Kırkayağı dışarıdan bakıldığında tanımak kolaydır. Vücudu bölmeler halindedir ve her vücut bölmesinde 2 çift simetrik ayak bulunur. Ayaklar türüne ve boyuna bağlı olarak değişmektedir. Baş kısmında 1 çift anteni bulunur. Başın ön kısmında da keskin bir ağızları vardır.
Kırkayak, besinini bulmada ve iletişiminde başının üstündeki antenlerini kullanır. Kendisine tehlike geldiğini sezinlediğinde hemen oradan kaçar ve kurtulur. Kırkayak ile çıyan birbirine çok benzer ve insanlar bunları sürekli karıştırır. Dikkatli bakıldığında kırkayağın her vücut bölmesinde 2 çift ayak vardır, çıyanda ise 1 çift ayak bulunur. Avını ağzındaki zehirle avlar. Çıyanın ise her ayağı bir zehir iğnesi gibi görev yapar. İkisi de çok zehirlidir ama çıyanın zehiri daha güçlü ve daha etkilidir. Hem bitkisel beslenir hem de böcek ve haşere türünü avlayarak etçil olarak beslenir. Bitkilerin taze kısımları, ağaç ve bitkilerin çürümüş aksanları, ölü böcek ve hayvan etleri, ot ve çimen gibi küçük yeşillikler ile beslenir.
Türüne ve yaşadığı bölgeye bağlı olarak farklı renk ve yapıda olabilirler. Genel olarak siyah, kahverengi, sarı ve kızıl olmak üzere daha farklı renklerde olanları da vardır. Sade bir renge de sahip olabilir veya vücut bölmeleri farlı renklerde de olabilir. Türleri ve boyları farklılık göstermektedir. Bunun nedeni yaşadığı bölgenin iklim koşullarına göre değişir. Bazı kırkayak türü 5-6 cm kadar iken bazı türü de 6-10 cm kadar olabilirler. Büyüklüğü beslenmesine ve yaşadığı yerin iklimine bağlı olarak değişebilir.
Kırkayak, yuvasını toprak altına, ağaç yaprakları altına, kayalar altına, ağaç kabuğu altına, çalı çırpı içlerine ve evlerin duvar yarıklarına yapar. Kırkayağa doğal ortamda her yerde rastlanabilir. Yuvasını yaparken mekânda besinin olup olmadığına bakar ve ona göre yuvasını yapar. Dağda, bayırda, çalılıkta ve çayırda, dere yataklarında ve su kenarlarında, yani nem ve rutubetin olduğu her mekânda kırkayağa rastlamak mümkündür. Bu haşere görüldüğünde kesinle çıplak elle dokunmamak gerekir. Çünkü sokabilir ve zehrini bulaştırabilir.
Kırkayak ve çıyan haşeresinin yuvası genel olarak toprak altında olduğu için yağmurların yağması ile yuvaları su altında kalır. Yuvasından çıkıp yüksek yerlere sığınmaya çalışır. Bu haşereler bazen insanların evlerine kadar gelirler. Ev ortamına gelen öncelikle haşerenin yoğun bulunduğu evlerin bodrum ve çatı katlarına yerleşirler. Bu kısımdan da evlerin her kısmına dağılırlar. Evin iç kısmına gelen genellikle kapı ve pencere diplerinde paspas altlarına, ayakkabı içlerine, su boruları etrafında, mutfak ve banyo içlerinde çokça bulunur.
Beslendikten sonra çiftleşir ve hemen sonra tehlikenin olmadığı yere yumurtasını bırakır. Bir dişi her çiftleşmede onlarca yumurta bırakır. Yumurtası için nemli ve besinin bol olduğu yerleri tercih eder. Kırkayak yumurtası açılınca içinden beyaz kurtçuk şeklinde yavru çıkar. Yavrusu beslenip ergin olduktan sonra kendine yeni bir yuva yapar. Zehirli bir haşere olduğu için insan ve hayvanlar için çok tehlikelidir. Isırması sonucu insanlarda zehirlenme ve kısmı felç görülebilir. Bu bakımdan evde görüldüğünde mutlaka en kısa zamanda Entomen'den ilaçlama talebinde bulunun ve bu zehirli haşereden kurtulun.